Suy Niệm Tin Mừng
Chúa Nhật XXXI Thường Niên A
Chủ Đề: Khiêm Nhường
(Mt 23, 1-12)
Thiên Chúa thật kỳ diệu trong việc tạo dựng con người: Ngài tạo dựng mỗi người là một cá biệt, không ai giống ai, không một người nào giống người nào, xét trên mọi phương diện. Đặc biệt hơn nữa, về điều kiện và hoàn cảnh sinh sống, mỗi người có một vị trí riêng của mình và không giống với bất cứ ai. Đây là nhận xét căn bản sẽ giúp chúng ta dễ ý thức về một thái độ sống là điểm chính của đoạn Tin Mừng Chúa Giê-su dạy là hãy sống khiêm nhường.
Tục ngữ Việt nam có câu: “Nhìn lên mình chẳng bằng ai. Nhìn xuống lại chẳng thấy ai bằng mình”. Sự “nhìn lên, nhìn xuống” đó không phải chỉ so sánh giữa mình và người khác trong phạm vi của cải, tài năng… mà còn có thể áp dụng bao quát và toàn diện cho con người, với tất cả những thứ con người “là” và con người “có”. Thật vậy, những thứ tôi “là” và tôi “có” không bằng ai hay giống ai hết, và cũng chẳng ai bằng tôi hay giống tôi cả. Biết chân nhận “cái tôi” cũng như hiểu biết về người khác, tôn trọng sự khác biệt và giữ đúng tương quan, liên hệ giữa mình và mọi người, suy nghĩ và cư xử đúng chính là thái độ sống khiêm nhường đúng nghĩa nhất.
Ngược lại, không nhận thức được những điều trên, tức là không nhận chân được thực tế, không nhìn ra chỗ đứng của mình, con người dễ rơi vào cách suy nghĩ và sống ở hai thái cực: hoặc băn khoăn, bực bội, tự ti, hoặc vênh vang, tự đắc, vì tự xếp mình vào hai trạng thái: “mình chẳng bằng ai” hay “không ai bằng mình”. Vì thế, khiêm nhường tất nhiên trái ngược với tự tôn, tự đắc, tự cao, tự đại; nhưng cũng không phải là tự ti, mặc cảm, luôn bị ám ảnh thua kém, khiến sinh ra nhu nhược, nhút nhát, luôn cắn răng chịu nhục, không dám có ý kiến, dễ bị khuất phục trước đe doạ dù là phi lý. Không dám có thái độ bênh vực sự thật thì không còn là khiêm nhường nữa mà là nhu nhược, hèn nhát. Người khiêm nhường cộng thêm sự khéo léo, tế nhị sẽ biết kiên nhẫn, nhường nhịnvừa phải, đúng lúc, biết tùy cơ ứng biến, đối chất để thuyết phục, giảng hoà.
Trái lại, người kiêu ngạo tự cho mình là “trung tâm vũ trụ”, lên mặt vênh váo và coi thường mọi người, biểu lộ qua hai thái độ “vơ vào” hoặc “tránh né”. Chẳng hạn: khi thấy ai khác được vinh dự, may mắn, thì tự hỏi: “Tại sao không phải là tôi mà là người kia người nọ”; “Tại sao không hỏi ý kiến tôi mà lại hỏi người ấy?”. Ngược lại, khi gặp điều không may hoặc bị trách cứ, dù là chính mình gây lầm lỗi, thì người kiêu ngạo lại tránh né, đổ thừa : “Tại sao không trách người khác mà lại trách tôi?”. Hai trường hợp trên đây đã diễn tả được hết cái gian manh, xảo trá và lừa lọc đi đôi với lòng kiêu ngạo, tự cho mình là tất cả, không chấp nhận tương quan nào ở trên mình. Trái lại, lòng khiêm nhường là chấp nhận sự thật, chấp nhận tương quan trên dưới mà sống cho hài hoà, tốt đẹp
Cũng thế, chúng ta hay dựa vào một số khả năng, một số uy quyền của mình để cho rằng mình có quyền trên tất cả. Chúng ta thành công trong một phương diện mà cứ cho rằng mình thành công trên mọi mặt, cho rằng mình không thể thua kém ai hay không ai có thể hơn mình. Chúng ta tự đưa mình lên đến trời, và tìm cách hạ anh em xuống tận bùn đen. Như thế là tự cao tự mãn, khoe mã cầu danh, phô trương, hợm mình, tự hào về những chuyện nhỏ nhen và nếu có ai hơn mình thì bực tức, khó chịu, rồi tìm cách bôi nhọ, hạ giá người ấy và bao lâu người ấy còn hơn mình thì chúng ta khổ tâm dằn vặt. Đó là chính mình làm khổ mình. Đó là kiêu ngạo hạng nặng.
Kinh nghiệm cũng cho thấy: khước từ một lời khen thì dễ, nhưng đón nhận một tiếng chê bai thì khó. Phủ nhận một ưu điểm người ta ca tụng thì dễ, nhưng nhìn nhận một khuyết điểm người ta phê phán thì khó. Có đúng như thế không? Giả thử có ai đó khen chúng ta một điều gì, có thể chúng ta phổng mũi lên và im lặng thích thú trong lòng. Nhưng nếu có ai chê bai chúng ta một điều gì, chúng ta có đủ bình tĩnh để im lặng không hay chúng ta nóng mặt, bực tức và bốp chát lại liền? Rõ ràng là “cái tôi” của chúng ta còn lớn lắm. Vậy khiêm nhường, hạ mình xuống là chấp nhận xoá bỏ cái tôi của mình. Cái tôi có thể xuất hiện hay bộc lộ dưới nhiều hình thức: trong ước muốn thống trị người khác, trong ý chí muốn trổi vượt và tìm cách gây ấn tượng nơi người khác, cả trong những thái độ nhún nhường, có khi ngầm chứa bên trong lại là ý định tạo ảnh hưởng của mình.
Như vậy, bài học khiêm nhường Chúa Giê-su đã dạy luôn mang tính thời sự nóng bỏng đối với đời sống cá nhân mỗi người chúng ta. Ai dám bảo đảm là mình luôn luôn có sẵn một thái độ từ tốn, khiêm nhường trước mặt Chúa và trước mặt đồng loại? Đó đây trong ngõ ngách tâm tư, một lúc nào đó, cái tư tưởng kiêu căng, tự phụ, tự cao tự đại, có thể xuất đầu lộ diện và chi phối suy nghĩ, hành động của chúng ta. Vì thế, chúng ta phải luôn đề cao cảnh giác, và cố gắng tập luyện khiêm nhường luôn mãi.
Tóm lại, càng biết Chúa, biết mình, biết người, biết đời rõ bao nhiêu càng bớt tự phụ kiêu kỳ bấy nhiêu. Do đó, chúng ta có thể nói được rằng: càng giỏi, càng có nhiều, càng phải khiêm nhường. Chỉ những ai dốt nát, dại dột mới cậy mình, khoe mình và kiêu ngạo.
Tác giả: TMT